Umysł
człowieka jest niezmiernie skomplikowaną strukturą. Nikt do końca nie jest w
stanie poznać wszystkich jego tajemnic. Jednak coraz szybciej postępująca nauka
i technologia pozwalają nam zbliżyć się do odpowiedzi na niektóre
nurtujące nas w związku z nim pytania. Jedną z takich kwestii jest pytanie
o sposób odbierania wyrażanych emocji przez człowieka.
Samo
słowo emocja pochodzi od łacińskiego
słowa emovere, co oznacza poruszać,
wzruszać[1]. W Słowniku języka polskiego emocja definiowana jest jako:
przejęcie się czymś, podniecenie, wzruszenie, wzburzenie,
silne przeżycie uczuciowe[2].
Pochodzenie tego słowa, a także
fakty z życia codziennego wskazują, że emocje powstają w wyniku jakiegoś wzburzenia:
kiedy osobnik zostaje czymś poruszony uruchamia się mechanizm świadomego lub
nieświadomego mocnego, względnie nietrwałego, gwałtownego wytwarzania uczuć
(stanów afektywnych) o silnym zabarwieniu i wyraźnym wartościowaniu (mogą
one być pozytywne lub negatywne). Są one systemem zjawisk przejawiających się
na płaszczyźnie poznawczej, fizjologicznej (takie same zmiany fizjologiczne
mogą być przeżywane przez człowieka jako zupełnie różne emocje ze względu na
sposób rozumienia sytuacji, w jakiej się znalazł) oraz zachowania. Stały się niezbędnym składnikiem
ludzkiego zachowania, bowiem umożliwiają one jego organizację i ukierunkowanie.
Sygnalizują konieczność podjęcia odpowiednich kroków w danej sytuacji i dlatego
stanowią ważny element przystosowania ewolucyjnego. Podstawowymi, uniwersalnymi
emocjami są: smutek, radość, strach (lęk), zdziwienie oraz obrzydzenie. Są one
przeżywane i rozpoznawane niezależnie od uwarunkowań kulturowych.
W jaki sposób człowiek może je
wyrazić? Zależy to od wielu czynników. Przede wszystkim ważna jest… płeć.
Kobiety, w przeciwieństwie do mężczyzn, mogą sobie pozwolić na okazywanie
smutku i strachu. Dla chłopców zbytnia bojaźliwość to powód do wstydu,
dlatego bardziej tłumią w sobie uczucia. Sposób wyrażania emocji zależy również
od kultury. Na przykład pokazywanie języka w kulturze zachodniej jest wyrazem
lekceważenia lub szyderstwa. Dla Chińczyków ten rodzaj ekspresji oznacza
zdziwienie. Jednak nawet w jednej kulturze określona reakcja niewerbalna może
odzwierciedlać wiele różnych emocji, np. płacz może wyważać smutek, gniew i
radość[3]. Nie zmienia to jednak
faktu, że u każdego człowieka stosunkowo łatwo rozpoznać przeżywane przez
niego uczucia. Mogą one być wyrażane na
trzy sposoby:
1.
werbalnie,
2.
poprzez „język ciała” (gestykulację, postawę),
3.
ekspresję twarzy (mimikę, zmianę wyrazu).
W przekazywaniu informacji
emocjonalnych słowa odpowiedzialne są za 7%, prozodia za 35%, a ekspresja
twarzy za 55% efektu przekazu. W związku z tym to tej ostatniej należy
poświęcić najwięcej uwagi i wyjaśnić mechanizmy jej działania[4].
[1] Łosiak W., Psychologia emocji, Warszawa 2007r., s. 5.
[2] Hasło: emocja [w:] Słownik języka
polskiego, pod red. Szymczaka M., Warszawa 1978r., s. 542.
[3] Pilecka W., Rudkowska G., Wrona L.,
Podstawy psychologii. Podręcznik dla
studentów kierunków nauczycielskich, Kraków 2005r., s. 200.
[4] Jaracz J., Neurobiologia percepcji ekspresji emocji twarzy [w:] Neuropsychiatria i Neuropsychologia,
5/2010, s. 110.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz